تولید ناب چیست؟ آشنایی با تولید ناب به زبان ساده

تولید ناب به یکی از مهم‌ترین مواردی که ممکن است سبب افزایش هزینه‌های کسب و کارها و کاهش کیفیت محصولات تولیدی‌شان شود، می‌پردازد؛ یعنی ضایعات.

تولید ناب، فرآیند تولیدی است که مبتنی بر دو اصل است: 

1. به حداکثر رساندن بهره‌وری؛
2. به حداقل رساندن ضایعات در یک عملیات تولیدی.

 بر اساس اصل ناب، ضایعات جزو ارزش‌هایی که مشتریان مایل به پرداخت برای آن هستند، نیست. از مزایای تولید ناب می‌توان به کاهش زمان و هزینه‌های عملیاتی و بهبود کیفیت محصول اشاره کرد.

محصول ناب مبتنی بر اصول ساخت خاصی است که بر سیستم‌های تولید در سراسر جهان و همچنین صنایع دیگر از جمله مراقبت‌های بهداشتی، نرم‌افزار و صنایع مختلف خدماتی تأثیر می‌گذارد.

تولید ناب، یک سامانه تولیدی است که بر کاهش ضایعات، ایجاد ارزش برای مشتری و جستجوی بهبود مستمر فرآیند تمرکز دارد. این امر با استفاده از اصول، تکنیک‌ها و ابزارهای ناب مدیریت پروژه به دست می‌آید. روش ناب اولین بار در سال 1940 در سیستم تولید تویوتا (TPS) پیاده‌سازی شد که فرآیند تولید این شرکت را متحول کرد.

پنج اصل مدیریت ناب

در اینجا پنج اصل مدیریت ناب که برای بهینه‌سازی سیستم‌های تولید ناب به کار می‌روند آورده شده است:

•  ارزش: قبل از شروع شناسایی و حذف ضایعات، باید مشخص کنید چه چیزی برای مشتری ارزشمند است. هنگامی که مشتری تعریف می‌کند چه چیزی برای او ارزشمند است، می‌توانید محصولی ایجاد کنید که فقط موارد ضروری را داشته باشد و تمام کارهای غیر ضروری و اجزای مرتبط با آن را حذف کنید.
• نقشه جریان ارزش: نقشه جریان ارزش به مدیران اجازه می‌دهد تا هر مرحله از فرآیند تولید را برای شناسایی ضایعات و فرصت‌های بهبود تجسم کنند.
• ایجاد جریان: یکی از اهداف تولید ناب، بهبود فرآیند است چون وقتی مراحل جریان ارزش را بهبود ببخشید، می‌توانید زمان تولید خود را کاهش دهید.
• سیستم کششی: سیستم کششی شامل شروع کار جدید، تنها زمانی است که تقاضای مشتری برای آن وجود داشته باشد. این چیزی است که از تولید به موقع پشتیبانی می‌کند.
• بهبود مستمر: این اصل ناب، شامل استفاده مداوم از تکنیک‌های ناب – مانند نقشه برداری جریان ارزش برای یافتن و حذف ضایعات – است.

چرا تولید ناب مهم است و چگونه می‌تواند به یک کسب و کار کمک کند؟

ضایعات در صنعت، اعم از کارگران بیکار، فرآیندهای ضعیف یا مواد استفاده نشده باعث کاهش بهره‌وری می‌شوند؛ هدف تولید ناب حذف این موارد است. انگیزه‌هایی که پشت این کار وجود دارد، متفاوت است. از جمله به افزایش سود تا ارائه منافع به مشتریان را می‌توان نام برد. با این حال، انگیزه‌های فراگیر هرچه که باشند، چهار مزیت کلیدی برای تولید ناب وجود دارد:

چهار مزیت کلیدی تولید ناب

• حذف زباله: ضایعات یک عامل منفی برای هزینه، ضرب‌الاجل‌ها و منابع هستند. این ضایعات هیچ ارزشی به محصولات یا خدمات اضافه نمی‌کنند.
• بهبود کیفیت: بهبود کیفیت به شرکت‌ها اجازه می‌دهد رقابتی باقی بمانند و نیازها و خواسته‌های در حال تغییر مشتریان را برآورده کنند. طراحی فرآیندهایی برای برآورده ساختن این انتظارات و خواسته ها، شما را از رقبا جلو می‌اندازد و بهبود کیفیت را در خط مقدم نگه می‌دارد.
• کاهش هزینه‌ها: تولید بیش از حد یا داشتن مواد بیشتر از حد نیاز، هزینه‌های ذخیره‌سازی را افزایش می‌دهد. این قبیل هزینه‌ها را می‌توان از طریق فرآیندها و مدیریت مواد بهتر کاهش داد.
• کاهش زمان: اتلاف وقت با شیوه‌های کاری ناکارآمد نیز اتلاف پول است؛ در حالی که روش‌های کارآمدتر، زمان کوتاه‌تری ایجاد می‌کنند و امکان تحویل سریع‌تر کالا و خدمات را فراهم می‌کنند.

انواع زباله در فرآیند تولید ناب

زباله مفهوم ساده‌ای در مدیریت ناب نیست. اگر به سادگی برخورد شود، کاهش محدود خواهد شد. برای اینکه مدیریت پروژه ناب بیشترین تاثیر را داشته باشد، باید انواع ضایعات شناسایی و حذف شوند. ما به هشت نوع زباله در مدیریت ناب خواهیم پرداخت.

ابتدا، بیایید به هفت نوع ضایعات تولیدی بدون چربی که توسط تایچی اوهنو، مهندس ارشد تویوتا، برای سیستم تولید تویوتا (TPS) توسعه یافته است، نگاه کنیم.

ضایعات سیستم تولید تویوتا

1. حمل و نقل غیر ضروری: حمل و نقل غیرضروری کارکنان، ابزار، مواد یا تجهیزات، زباله‌ای است که باید با بهینه‌سازی چیدمان کارخانه‌ها از بین برود.
2. موجودی مازاد: موجودی مازاد می‌تواند منجر به مشکلات متعددی از جمله عدم شناسایی محصولات معیوب به موقع یا افزایش زمان تحویل در فرآیند تولید شود.
3. حرکت غیرضروری افراد، تجهیزات یا ماشین آلات: این ضایعات با بکارگیری تکنیک‌های مدیریت علمی برای بهینه‌سازی حرکتی که افراد، تجهیزات یا ماشین آلات در طول فرآیند تولید انجام می‌دهند، حذف می‌شوند.
4. انتظار (Idle Workers یا Idle Equipment): این نوع ضایعات زمانی اتفاق می‌افتند که کارکنان نمی‌توانند کار کنند، زیرا منتظر مواد یا تجهیزات هستند، یا در حالت مخالف، ممکن است تجهیزات بیکار در انتظار تعمیر و نگهداری باشد.
5. تولید بیش از حد: تولید بیش از حد، منجر به موجودی اضافی و سایر مسائل در فرآیند تولید می‌شود. به همین دلیل است که تولید ناب روش تولید به‌موقع را اجرا می‌کند که فقط شامل تولید آن چیزی است که مورد تقاضای مشتریان است.
6. پردازش بیش از حد: این ضایعات عبارت است از افزودن اجزا یا ویژگی‌هایی به محصول که مورد نیاز مشتری نیست، که باعث غیرضروری بودن آن‌ها می‌شود.
7. عیب: داشتن محصولات معیوب ضایعاتی است که باید تا حد امکان کاهش یابد. این محصولات معیوب می‌توانند بر رضایت مشتری تأثیر بگذارند و هزینه‌ها را افزایش دهند.

علاوه بر این ضایعات، کارشناسان تولید ناب، هشتمین نوع زباله را به نام «استعداد یا نبوغ استفاده نشده» پیشنهاد کرده‌اند. استعداد یا نبوغ استفاده نشده یعنی به نظرات کارگران در شناسایی انواع زباله و بهبود فرآیندهای توجه نشود. بازخورد کارگران و کارشناسان مهم است زیرا آن‌ها هر روز مسائل را تجربه می‌کنند و طرز فکرشان می‌تواند در روند نقشه‌برداری جریان ارزش بسیار مفید باشد.

انواع زباله

برای ساده کردن کارها و درک آن برای اعضای تیم خود، انواع زباله را می‌توان در 3 دسته بزرگتر دسته‌بندی کرد:

• مورا: ناهمواری یا ضایعات ناشی از نوسانات تقاضا. این می‌تواند ناشی از درخواست‌های مشتری باشد، اما می‌تواند به دلیل افزودن خدمات جدید و در نتیجه کار اضافی توسط سازمان باشد.
• موری: اضافه بار، یا هدر رفتن به دلیل تلاش برای انجام کارهای بیش از حد در یک زمان. این به تخصیص منابع مربوط می‌شود. وقتی افراد بسیار کمی سعی می‌کنند کارهای زیادی انجام دهند، اغلب وقت خود را برای جابجایی از یک کار به کار دیگر تلف می‌کنند.
• مودا: کار بدون ارزش افزوده یا ضایعات فرآیندی. این ضایعات محصول جانبی چیز دیگری است. به سه چیز فکر کنید: ارزش، کاری که ارزش فوری برای مشتری می‌افزاید. ضایعات ضروری که از فعالیت‌هایی حمایت می‌کنند که ارزش افزوده دارند. و زباله‌های غیر ضروری، فعالیت هایی که ارزش افزوده‌ای ندارند. بنابراین، ناب ارزش را به حداکثر می‌رساند، ضایعات لازم را به حداقل می‌رساند و ضایعات غیر ضروری را به طور کلی حذف می‌کند.

مزایای تولید ناب

کاهش یا حذف ضایعات برای مدیریت پروژه ناب ضروری است. مزایای تولید ناب بسته به اینکه از چه کسی خواسته می‌شود، متفاوت باشد. برخی می‌گویند که سود شرکت را افزایش می‌دهد در حالی که برخی دیگر معتقدند که بهبودهای آن صرفاً برای ایجاد ارزش مشتری و افزایش رضایت مشتری است. برخی نیز اهداف مشترک را دنبال می‌کنند.

1. بهبود کیفیت: برای رقابتی ماندن، شرکت‌ها نمی‌توانند صرفا راضی‌کننده باشند، بلکه باید خواسته‌ها و نیازهای متغیر مشتریان را برآورده کنند. بنابراین، فرآیندها باید به گونه‌ای طراحی شوند که انتظارات و الزامات آن‌ها را برآورده سازند. اتخاذ مدیریت کیفیت جامع می‌تواند بهبود کیفیت را در اولویت قرار دهد.
2. مدیریت موجودی: به لطف روش تولید به موقع، تولید ناب، موجودی اضافی را کاهش می‌دهد که هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و از مشکلات تولید جلوگیری می‌کند.
3. بهبود فرآیند: سیستم‌های تولید ناب همیشه در حال بهبود هستند، به لطف اصل ناب «بهبود مستمر». نگاشت جریان ارزش برای این امر ضروری است.
4. حذف زباله: ضایعات برای هزینه‌ها، ضرب‌الاجل‌ها و منابع مضر است. با حذف ضایعات، یک سیستم تولید ناب می‌تواند محصولات بهتر و با هزینه کمتر تولید کند.
5. زمان را کاهش دهید: همانطور که ضرب‌المثل می‌گوید، زمان پول است، و اتلاف وقت، هدر دادن پول است. این امر به ویژه در حوزه صنعت تولید صادق است. کاهش زمان لازم برای شروع و پایان یک پروژه، با افزایش کارایی، ارزش ایجاد می‌کند. برخی از استراتژی‌های مدیریت زمان را یاد بگیرید و اعمال کنید.
6. کاهش مجموع هزینه‌ها: زمانی که یک شرکت وقت، مواد و پرسنل خود را برای فعالیت‌های غیرضروری تلف نمی‌کند، در پول صرفه‌جویی می‌شود. تولید بیش از حد نیز به هزینه‌های ذخیره‌سازی و انبارداری می‌افزاید. درک محدودیت سه‌گانه اولین قدم برای درک مدیریت هزینه است.